آغاز صنعت چاپ در کشور
تاریخچه چاپ در ایران به هزاران سال قبل باز می گردد به زمانی که انسان های اولیه شروع به نقاشی روی دیوار غارها کردند صنعت چاپ شروع شد، صنعت چاپ به صورت مدرن از قرن 15 و در آلمان شروع شد زمانی که یوهانس گوتنبرگ دستگاه چاپ را اختراع کرد.
تاریخچه چاپ درایران
تاریخچه چاپ در ایران به بیش از 5 قرن قبل از میلاد مسیح باز می گردد یعنی دوران حکومت هخامنشیان،زمانی که استفاده از مهر برای انجام امور مرسوم بود، از جمله مهر داریوش که از نخستین مهرهای ساخته شده در ایران است که هم اکنون در موزه لندن نگه داری می شود.
اولین دستگاه چاپی که وارد کشور شد به زمان صفوبه و اوایل قرن هفدهم باز می گردد. در زمان حکومت خاچاطور کساراتسی خلیفه ارمنی ها در جلفای اصفهان، این فرد به همراه شخص دیگری به نام سیمون جوغایه تسی برای حل مشکلات و مسائلی ارمنیان ساکن در لهستان به آنجا سفر کرده و در آنجا با صنعت چاپ آشنا شدند و زمانی که به جلفا بازگشتند تصمیم به راه اندازی یک چاپخانه گرفتند به همین منظور روحانی دیگری را روانه اروپا کردند تا در این زمینه تحقیق و بررسی کاملی انجام دهند.
بعد از بازگشت این روحانی بر اساس دیده ها و اطلاعات جمع آوری شده اقدام به ساخت تجهیزات مورد نیاز برای راه اندازی چاپخانه شروع شد که نتیجه تلاش آن ها کتاب زبور داوود در سال 1638 میلادی بود در یادداشت های این کتاب آمده ،کتاب زبورداوود حاصل یک سال و پنج ماه فعالیت شبانه روزی و بدون توقف است.
بعد از زبور داوود به ترتیب کتاب های هارتس وارگ در سال 1641 میلادی(شامل پند نامه، شرح حال روحانیون ارمنی و تارک دنیا ها بود)،کتاب خورهر تاددر در سال 1641 میلادی و کتاب ژاماگیرک آدنی چاپ شدند.
از زمان چاپ اولین کتاب درکلیسای وانک تلاش بر این بود تا از ایرادات ونقص های موجود در چاپ های قبلی کاسته شود و تا حدودی هم در این زمینه موفق عمل کردند.
ورود صنعت چاپ به تبریز با همت عباس میرزا
متاسفانه صنعت تاریخچه چاپ در ایران تا زمان عباس میرزا فرزند فتحعلی شاه چندان مورد توجه قرار نگرفت عباس میرزا که از طرف پدر به سمت حکمران آذربایجان منصوب شده بود سعی کرد برای جبران عقب ماندگی کشور و شکست ها ی متحمل شده صنایع که در آن کشورها رواج داشت از جمله چاپ را در کشور راه اندازی کند که نتیجه آن خرید چندین دستگاه چاپ از روسیه و مامور کردن چند تن از جمله میرزا زین العابدین تبریزی برای یادگیری فن چاپ بود.
میرزا زین الدین توانست تحت حمایت عباس میرزا اولین چاپخانه سربی را در تبریز راه اندازی کند اما مدت کمی بعد از ورود چاپ سربی جای خود را به چاپ سنگی داد.
جایگزینی چاپ سنگی به جای سربی
از جمله دلایلی که باعث شد تا چاپ سنگی جایگزن سربی شود را می توان این موارد دانست:
- اعتقادغلط عده ای مبنی بر اینکه حروف سربی نشانه کفر است
- نداشتن کیفیت، غلط املایی، کم رنگی و یا پاک شدن خطوط سربی
- نداشتن تنوع در خطوط
در حدود نود سال بعد از تاسیس اولین چاپخانه سربی تبریز به دست حاج میرزا زین العابدین نوه او که به حاج آقا علمیه شهرت داشت ماشین چاپی از اروپا تهیه و وارد تبریز کرد.
چاپ سربی تا سال ها مورد بی مهری قرار گرفت تا اینکه در زمان حکومت ناصرالدین شاه مجدد از دستگاه های چاپ سربی استفاده شد.
برای دانستنی های بیشتر صنعت چاپ و روند تکامل آن از دیرباز تا به امروز مقاله سیر صعودی صنعت چاپ در ایران را مطالعه کنید.
اولین های چاپ در ایران
- اولین کتاب چاپ شده در ایران ” زبوور داوود” سال 1638 میلادی
- اولین کتاب شناخته شده چاپ مصور ” لیلی و مجنون ” سال 1259 هجری قمری
- اولین روزنامه دولتی چاپ شده ” وقایع التفاقیه ” سال 1267 هجری قمری
- اولین روزنامه خصوصی چاپ شده ” شرف ” سال 1300 هجری قمری
- اولین پول کاغذی در ایران چاو یا کااو قرن هفتم هجری زمان سلطنت گیخاتون مغول
- اولین روزنامه رنگی کشور “روزنامه همشری”
چاپ نوین در ایران
همه افرادی که در حوزه صنعت چاپ فعالیت دارند بدون شک با پدر چاپ نوین ایران یعنی مرتضی نوریانی آشنا هستند ایشان خدمات زیادی به این صنعت کردند و جز اولین کسانی بودند که اقدام به خرید و راه اندازی تجهیزات چاپخانه ها کردند.مرتضی نوریانی زاده ی سال 1290 خورشیدی در تهران است که مدرک فوق لیسانس خود را در رشته اقتصاد از ایتالیا گرفت.
بعد از بازگشت به کشور تصمیم گرفت تا در ایران چاپخانه ای راه اندازی کند اما به دلیل نداشتن سرمایه اولیه برای انجام این کارتصمیم گرفت تا ازشرکت هایلدبرگ آلمان کمک بگیرد او در این راه بی وقفه تلاش کرد و موفق شد تا چاپخانه های بسیاری را در کشور راه اندازی و تجهیز کند.
چندین سالی است که تاریخ 11 شهریور را به عنوان روز صنعت چاپ برای قدردانی از زحمات فعالان این حوزه انتخاب کرده اند.
- چرا چاپ سنگی جایگزین چاپ سربی شد؟
- اولین دستگاه چاپ در ایران به چه زمانی برمی گردد؟
- نام اولین کتاب چاپ شده در ایران چیست؟
- پدر چاپ نوین کشور چه کسی است؟
- روز صنعت چاپ در کشور چه تاریخی است؟
